YUSUF AKDAĞ / E-TEBLİGAT UYGULAMASI
Kaynak: 274 Sayı Ekim/2015 tarihli E-Yaklaşım Dergisi
I- GİRİŞ
Gelişen teknoloji sayesinde ulusal sınırlar aşılmıştır. Bu küresel dünyada kağıt ortamında yapılan bir çok işlem elektronik olarak çok kolay ve hızlı bir şekilde yapılabilmeye başlanmıştır. Artık neredeyse elektronik ortamda işlem yapılması zorunluluk haline gelmiş bulunmaktadır. Son olarak 456 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile mali tebliğ işlemlerinin de elektronik ortamda yapılacağına dair düzenleme yapılmıştır.
Gelişen teknoloji ile birlikte kağıt ortamında yapılan bir çok işlem elektronik olarak çok kolay ve hızlı bir şekilde yapılabilmeye başlanmıştır. 456 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile idari işlemlerin önemli bir parçası olan tebliğ işlemlerinin de elektronik ortamda yapılmasına olanak tanınmıştır.
Yapılan son düzenlemeyle e-Beyanname, e-Defter, e-Fatura uygulamalarından sonra vergi mükelleflerine yapılacak tebliğlerin 01.01.2016 tarihinden itibaren elektronik ortamda yapacağı 27.08.2015 tarih ve 29458 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 456 sıra numaralı VUK Genel Tebliği açıklamıştır.
Bu makalemizde ise elektronik tebligat uygulaması hakkında yapılan düzenlemeler durulacaktır.
II- TEBLİĞ ESASLARI
Tebliğ kelimesi Arapça kökenli bir kelime olup götürme, ulaştırma anlamına gelmektedir. Hukuk dilinde ise resmi bir yazının muhatabına ulaştırılması, bilgi alanına bırakılması anlamında kullanılmaktadır.
Tebliğ edilecek belgeler genel olarak aşağıda yer aldığı şekilde sayılabilir.
– Vergi ve ceza ihbarnameleri,
– Bazı takdir kararları,
– Ödeme emirleri,
– Defter ve belge isteme yazıları,
– Ek sürelere ilişkin yazılar,
– Veraset ve intikal vergisinde beyana çağrı,
– Mükellefiyete ilişkin yazı ve yoklama fişi,
213 sayılı Vergi Usul Kanunun 93. maddesinde ise “Tahakkuk fişinden gayri, vergilendirme ile ilgili olup, hüküm ifade eden bilumum vesikalar ve yazılar adresleri bilinen gerçek ve tüzelkişilere posta vasıtasıyla ilmühaberli taahhütlü olarak, adresleri bilinmeyenlere ilan yolu ile tebliğ edilir.” şeklinde bir düzenlemeye yer verilmiştir.
19.02.1959 tarih ve 10139 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7201 sayılı Tebligat Kanunun 1. maddesinde göre tebligat “Kazai merciler, genel ve katma bütçeli daireler, belediyeler, köy hükmi şahsiyetleri, barolar ve noterler tarafından yapılacak bilcümle tebligat, bu Kanun hükümleri dairesinde Posta ve Telgraf Teşkilatı Genel Müdürlüğü veya memur vasıtasıyla yapılır.”[2] yani istenilen bir sonucun, hukuk önünde ileri sürülebilmesini teminen yetkili mercii ya da kurumlar tarafından düzenlenen ve muhatabına ulaştırılan gönderi türü olarak tanımlanmaktadır. Kamu nezdinde tebliğ yasal sonuç doğuran bir işlemdir. Tebliğden sonra ilgili kişi, kendisine bildirilen şeyi yasal olarak öğrenmiş sayılır.[3]
III- ELEKTRONİK TEBLİGATA İLİŞKİN OLARAK TEBLİGAT KANUNUNDA VE ELEKTRONİK TEBLİGAT YÖNETMELİĞİNDE YAPILAN DÜZENLEMELER
19.02.1959 tarih ve 10139 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7201 sayılı Tebligat Kanunun 51. maddesine göre mali tebliğler, kendi kanunlarında özel düzenlemeler bulunmadığı hallerde, bu kanunun genel hükümlerine uygun olarak yapılır.
Aynı Kanunun “Elektronik Tebligat” başlıklı 7/a maddesinde “Tebligata elverişli bir elektronik adres vererek bu adrese tebligat yapılmasını isteyen kişiye, elektronik yolla tebligat yapılabilir.
Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere elektronik yolla tebligat yapılması zorunludur.
Birinci ve ikinci fıkra hükümlerine göre elektronik yolla tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması hâlinde bu Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılır.
Elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır.
Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usûl ve esaslar yönetmelikle belirlenir.” şeklinde düzenlemeye yer verilmiştir.
Bu Kanunun 7/a maddesinin verdiği yetkiye istinaden 19.02.2013 tarih ve 28533 sayılı resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Elektronik Tebligat Yönetmeliğine göre Anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere, elektronik yolla tebligat yapılması zorunlu tutulmuştur. Ancak gerçek kişiler ve diğer tüzel kişiler elektronik tebligattan isteğe bağlı olarak yararlanabilecekleri hüküm altına alınmıştır.
Kendilerine zorunlu olarak elektronik yolla tebligat yapılması gereken muhataplara, elektronik tebligatın zorunlu bir sebeple yapılamaması hâlinde, Kanunda belirtilen diğer usullerle tebligat yapılır. Bu tebligatta ayrıca, müteakip tebligatların elektronik ortamda yapılacağı bildirilir.
Adı geçen Yönetmeliğin 9/3. maddesine göre “Elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik tebligat adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır.”
Ayrıca Yönetmelik hükümlerine göre muhatap tarafından hizmet sağlayıcıya iletişim için başka bir elektronik posta adresi bildirilmişse, elektronik tebligatın ulaştığı anda bu adrese, bilgilendirme mesajı gönderilir. Ayrıca muhatap tarafından hizmet sağlayıcıya iletişim için kısa mesaj alma özelliği olan telefon numarası bildirilmişse, talep halinde ve ücreti muhataba ait olmak üzere bu telefon numarasına hizmet sağlayıcı tarafından elektronik tebligat bilgilendirme mesajı gönderilir. Bu şekilde bilgilendirmelerin herhangi bir nedenle yapılamamış olması, tebligat süresini ve geçerliliğini etkilemez.
Muhatap elektronik tebligat hesabına, güvenli elektronik imzasını kullanarak veya hizmet sağlayıcı tarafından verilen parola ve şifre ile birlikte telefonuna kısa mesajla gelen tek kullanımlık şifre vasıtasıyla erişir.
İsteğe bağlı olarak elektronik tebligat hizmetinden yararlanan muhataplar yönünden elektronik tebligat hizmetinin kullanıma kapatılmasında, 25.08.2011 tarih ve 28036 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kayıtlı Elektronik Posta Sistemine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin kayıtlı elektronik posta hesabının kullanıma kapatılmasına ilişkin hükümleri uygulanır.
Kullanıma kapatılan elektronik tebligat adresleri, elektronik tebligat hizmeti alanlar listesinden derhal silinir ve elektronik tebligat adresinin kullanıma kapatıldığı an, zaman damgasıyla kayıt altına alınır. Kullanıma kapatılan elektronik tebligat adresine tebligat gönderimi ve alımı engellenir ancak üç ay süreyle muhatabın erişimine açık tutulur.
Hizmet sağlayıcı, elektronik imza kullanılarak hizmetin kullanıma kapatılması başvurusu yapıldığı hallerde derhal, fiziki başvurularda beş iş günü içinde muhatabın elektronik tebligat adresine elektronik tebligat mesajı gönderilmesini engeller.
Elektronik tebligat yapılması zorunlu olan muhataplar, hizmet sağlayıcılarını değiştirebilirler, ancak elektronik tebligat hizmetinin kullanıma kapatılması için başvuruda bulunamazlar. Ölüm, ceza infaz kurumuna girme, askerlik hizmeti gibi sebeplerle elektronik tebligat hizmetinden yararlanma imkanı ortadan kalkmış ancak tebligat çıkarmaya yetkili merciler nezdindeki işlemlerinde elektronik tebligat adresini bildirmiş olan muhatabın, elektronik tebligat adreslerinin kullanıma kapatılması veya askıya alınması işlemi ilgili kurumlar ile idarenin sistemi arasında sağlanacak ntegrasyon çerçevesinde otomatik olarak yapılabilir. Tüzel kişiliğin sona ermesi ve benzeri sebeplerle elektronik tebligat hizmetinden yararlanma imkanı ortadan kalkmış olan tüzel kişi muhatabın, elektronik tebligat adresinin kullanıma kapatılması işlemleri de bu şekilde yapılır.
IV- VERGİ MEVZUATINA KAPSAMINDA ELEKTRONİK TEBLİĞ
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 107/A maddesinde; “Bu Kanun hükümlerine göre tebliğ yapılacak kimselere, 93. maddede sayılan usullerle bağlı kalınmaksızın, tebliğe elverişli elektronik bir adres vasıtasıyla elektronik ortamda tebliğ yapılabilir.
Elektronik ortamda tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılır.
Maliye Bakanlığı, elektronik ortamda yapılacak tebliğle ilgili her türlü teknik altyapıyı kurmaya veya kurulmuş olanları kullanmaya, tebliğe elverişli elektronik adres kullanma zorunluluğu getirmeye ve kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılacakları ve elektronik tebliğe ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.” hükmüne yer verilmiştir.
Günümüzde bilişim sistemleri oldukça yaygınlaşmış ve hayatın her alanında kullanmaya başlanmıştır. Kamu kurumları da gelişen bu bilgi sistemlerinden yararlanmaktadırlar. Bu yolla kamu idarelerinin yaptığı işlemler hem daha hızlı yürütülmekte hem de istenen bilgiye hızlıca ulaşım sağlanmaktadır. Öyle ki kamu kurumları işlemlerin neredeyse tamamına yakınını bilgi sistemleri üzerinden yürütmekte; başvuru, beyanname verme, ödeme, işlem takibi gibi kamusal iş ve işlemler elektronik ortamda yürütülmektedir.
Gerçek ve tüzel kişilerin de gelişen bu teknolojilerden faydalanması sonucu değişik alanlarda alışkanlıklar da değişmeye başlamıştır. İletişim alanı da bu alanların başında gelmektedir. Önceden mektup, fax, teleks veya telgraf ile yapılan haberleşmeler, günümüzde kısa mesaj, tweet, e mail olarak değişmiş bulunmaktadır. İşte bunun sonucu hemen hemen tüm toplumun bir elektronik posta adresi oluşmuş bulunmakta, bu adresler kullanılarak yazışma ve dosya paylaşımları gerçekleştirilmektedir.
İşte bu gelişim kamunun yapacağı tebligatlarda da elektronik ortamın kullanımını gündeme getirmiş ve elektronik tebligat da uygulamaya girmiş bulunmaktadır.
Bilişim sistemleri vasıtasıyla muhatabın elektronik tebligat adresine iletilmek üzere, tebligatı çıkaran merci tarafından tebligatın gönderilmesini ve bu iletinin muhataba elektronik ortamda delillendirilerek tesliminin sağlanması elektronik tebligatı ifade etmektedir.
Yani muhataba elektronik olarak yollanan ve muhatabın kayıtlı olan elektronik posta adresine ulaşan elektronik tebligat normal olarak yapılan tebligat niteliğinde olmaktadır.[4]
213 sayılı Vergi Usul Kanunun 148. maddesinde; Kamu idare ve müesseseleri, mükellefler veya mükelleflerle muamelede bulunan diğer gerçek ve tüzelkişiler, Maliye Bakanlığının veya vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların isteyecekleri bilgileri vermeye mecbur oldukları hüküm altına alınmıştır.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunun 149. maddesinde ise Maliye Bakanlığının kamu idare ve müesseseleri (Kamu hizmeti ifa eden kurum ve kuruluşlar dahil) ile gerçek ve tüzel kişilere vergilendirmeye ilişkin olaylarla ilgili olarak kendilerinden yazı ile istenecek bilgileri belli fasılalarla ve devamlı olarak yazı ile vermek mecburiyeti getirmeye, mükerrer 257/4. maddesinde de Kanunun 149. maddesine göre devamlı bilgi vermek zorunda olanlardan istenilen bilgiler ile vergi beyannameleri ve bildirimlerin, şifre, elektronik imza veya diğer güvenlik araçları konulmak suretiyle internet de dahil olmak üzere her türlü elektronik bilgi iletişim araç ve ortamında verilmesi, beyanname ve bildirimlerin yetki verilmiş gerçek veya tüzel kişiler aracı kılınarak gönderilmesi hususlarında izin vermeye veya zorunluluk getirmeye, beyanname, bildirim ve bilgilerin aktarımında uyulacak format ve standartlar ile uygulamaya ilişkin usul ve esasları tespit etmeye, bu zorunluluğu beyanname, bildirim veya bilgi çeşitleri, mükellef grupları ve faaliyet konuları itibarıyla ayrı ayrı uygulatmaya kanuni süresinden sonra kendiliğinden veya pişmanlık talepli olarak verilen beyannameler üzerine düzenlenen tahakkuk fişi ve/veya ihbarnameleri mükellefe, vergi sorumlusuna veya bunların elektronik ortamda beyanname gönderme yetkisi verdiği gerçek veya tüzel kişiye elektronik ortamda tebliğ etmeye ve buna ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkili olduğu belirtilmiştir. Bu kapsamda 27.08.2015 tarih ve 29458 sayılı resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 456 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile Elektronik tebligata ilişkin bir takım düzenlemeler yapılmıştır. Yapılan düzenlemelere maddeler halinde aşağıda yer verilmeye çalışılmıştır.
A- ELEKTRONİK TEBLİGAT YAPILACAK KİŞİLER
213 sayılı Vergi Usul Kanunun 107/A maddesinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye istinaden, elektronik ortamda yapılacak tebliğle ilgili teknik altyapı kurulmuş ve tebliğe elverişli elektronik tebligat adresi, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından internet vergi dairesi bünyesinde oluşturulmuştur.
Kanun hükümlerine göre tebliği gereken elektronik imzalı evrak, elektronik tebligat sistemi kullanılmak suretiyle muhatabın elektronik tebligat adresine tebliğ edilebilecektir.
Tebliğe elverişli elektronik adres kullanma zorunluluğu getirilen ve kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılabilecek olanlar aşağıda belirtilmiştir.
a- Kurumlar vergisi mükellefleri
b- Ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunanlar (Kazançları basit usulde tespit edilenlerle gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler hariç)
c- İsteğe bağlı olarak kendilerine elektronik tebligat yapılmasını talep edenler
Kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılabilecek olanlar, belirlenen sürelerde bildirimde bulunarak elektronik tebligat adresi almak ve elektronik tebligat sistemini kullanmak zorundadır.
Bu mükelleflerin dışında kendilerine elektronik tebligat yapılmasını talep eden kişiler de sistemden isteğe bağlı olarak yararlanabileceklerdir.
B- BİLDİRİM YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE ELEKTRONİK TEBLİGAT ADRESİ EDİNME
1- Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Bildirimi ve Elektronik Tebligat Adresi Edinmesi
Elektronik tebligat sistemini kullanmak zorunda olan kurumlar vergisi mükelleflerinin, 01.01.2016 tarihine kadar “Elektronik Tebligat Talep Bildirimi (Şirketler ve Diğer Tüzel Kişiler İçin)”ni kurumlar vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine vermeleri gerekmektedir. Bu mükellefler, söz konusu bildirimi kanuni temsilcileri veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla bizzat teslim edeceklerdir.
Burada yapılan düzenlemelerle getirilen zorunlulukların başladığı tarihten sonra mükellefiyet tesis ettiren kurumlar vergisi mükellefleri ise işe başlama tarihini takip eden 15 gün içerisinde Elektronik Tebligat Talep Bildiriminde bulunmak zorundadır.
Yapılan başvurunun değerlendirilmesi sonucu, gerekli şartları taşıyan mükelleflere internet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi verilecektir. Böylece bu mükellefler elektronik tebligat adresi edinmiş olacaklardır.
2- Gelir Vergisi Mükelleflerinin Bildirimi ve Elektronik Tebligat Adresi Edinmesi
Elektronik tebligat sistemini kullanmak zorunda olan gelir vergisi mükelleflerinin, 01.01.2016 tarihine kadar “Elektronik Tebligat Talep Bildirimi (Gerçek Kişiler İçin)”ni internet vergi dairesinde elektronik ortamda doldurmaları ve elektronik tebligat sistemini kullanmaya başlamaları gerekmektedir.
Bu mükelleflerin, söz konusu bildirimi kendileri veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla gelir vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine bizzat vermeleri de mümkündür.
İnternet vergi dairesini kullanarak elektronik ortamda bildirimde bulunan gelir vergisi mükelleflerine internet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi verilmeyecek olup bu mükellefler sisteme her girişlerinde sistem tarafından kimlik doğrulaması yapılmak suretiyle elektronik tebligat sistemini kullanabileceklerdir.
Vergi dairesine bizzat veya vekili aracılığıyla başvuran gerçek kişi mükelleflerin başvuruları değerlendirilecek ve gerekli şartları taşıyan mükelleflere internet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi verilecektir.
İnternet vergi dairesini kullanarak elektronik ortamda veya vergi dairesine bizzat başvurarak sistemi kullanacak olan gelir vergisi mükellefleri, elektronik tebligat adresi edinmiş olacaklardır.
Burada yapılan düzenlemelerle zorunlulukların başladığı tarihten sonra mükellefiyet tesis ettiren gelir vergisi mükellefleri, mükellefiyet tesisi sırasında bizzat veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla “Elektronik Tebligat Talep Bildirimi (Gerçek Kişiler İçin)”ni doldurarak ilgili vergi dairesine vermek zorundadır.
3- İsteğe Bağlı Olarak Kendilerine Elektronik Tebligat Yapılmasını Talep Edenlerin Bildirimi ve Elektronik Tebligat Adresi Edinmesi
Yapılan düzenleme ile getirilen zorunluluk kapsamına girmeyen ancak isteğe bağlı olarak kendilerine elektronik tebligat yapılmasını talep eden tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan teşekküller kurumlar vergisi mükellefleri hakkında yapılan açıklamalar şeklinde katma değer vergisi veya gelir (stopaj) vergisi yönünden bağlı bulundukları vergi dairesine başvuruda bulunarak sistemi kullanabileceklerdir.
Benzer şekilde, yapılan düzenlemeler ile getirilen zorunluluk kapsamına girmeyen gerçek kişi muhatapların ise gelir vergisi mükellefleri hakkında yapılan açıklamalar şeklinde internet vergi dairesi aracılığıyla başvurarak veya ikametgahlarının bulunduğu yer vergi dairesine bizzat veya elektronik tebligat sistemi ile ilgili işlemleri yapmaya yönelik özel yetki içeren noterde verilmiş vekâletnameyle yetkili kılınan kişiler aracılığıyla başvuruda bulunarak sistemi kullanmaları mümkündür.
4- İnternet Vergi Dairesi Kullanıcı Kodu, Parola ve Şifresi Edinme
Elektronik tebligat sistemini kullanmak üzere, Elektronik Tebligat Talep Bildirimi ile bildirimde bulunan mükelleflere vergi dairesince, müracaat anında sistemden üretilecek internet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifreyi ihtiva eden kapalı bir zarf verilecektir.
Şifre zarfının mükellefe veya yetki verilen kişiye tesliminde, “… Vergi Dairesi Başkanlığı/Müdürlüğünün… vergi kimlik numaralı mükellefi …’ya Elektronik Tebligat Sistemi ve İnternet Vergi Dairesi işlemlerinde kullanmak için kullanıcı kodu, parola ve şifreyi ihtiva eden zarf, kapalı olarak teslim edilmiştir.” şeklinde bir “Teslim Tutanağı” tanzim edilecek ve söz konusu tutanak, mükellef veya noterde verilmiş vekaletnameyle yetki verdiği kişi, müdür/vergi dairesi müdürü veya müdür yardımcısı tarafından tarih konulmak suretiyle imzalanacaktır. Tanzim edilen Teslim Tutanağı ile Elektronik Tebligat Talep Bildiriminin birer örneği mükellefin dosyasında muhafaza edilecektir.
C- ELEKTRONİK TEBLİGATIN GÖNDERİLMESİ VE MUHATABINA İLETİLMESİ
213 sayılı Kanun hükümlerine göre tebliği gereken evrak, elektronik imza ile imzalanacak ve vergi dairesi adına Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından tebliğ yapılacak muhatabın elektronik tebligat adresine iletilecektir.
Elektronik tebligat sistemine internet vergi dairesi üzerinden erişilecektir. İnternet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresine sahip olan gerçek ve tüzel kişiler şifreleriyle elektronik tebligat adreslerine ulaşacaklardır. İnternet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi olmayan gerçek kişiler ise sisteme her girişte yapılan kimlik doğrulaması ile elektronik tebligat adreslerine erişeceklerdir.
Kanunun 107/A maddesi gereğince, elektronik imzalı tebliğ evrakı, muhatabın elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda tebliğ edilmiş sayılacaktır.
Olay kayıtları, İşlem Zaman Bilgisi eklenerek, erişilebilir şekilde arşivlerde otuz yıl süreyle saklanacaktır. Hesaba erişim bilgilerinin iletimi ile sisteme erişimin güvenli bir şekilde yapılması için gerekli tedbirler Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından alınacak olup talep halinde elektronik tebligata ilişkin delil kayıtları ilgilisine veya yetkili mercilere sunulacaktır.
D- ELEKTRONİK TEBLİGAT SİSTEMİNDEN ÇIKIŞ
Zorunlu veya ihtiyari olarak elektronik tebligat sistemine dahil olanların aşağıdaki durumlar dışında sistemden çıkmaları mümkün değildir.
Tüzel kişilerde ticaret sicil kaydının silindiği (nevi değişikliği ve birleşme halleri dahil) tarih itibarıyla, elektronik tebligat adresi kapatılır. Gerçek kişilerde ise ilgilinin ölümü veya gaipliğine karar verildiğinin idare tarafından tespit edildiği durumlarda ölüm/karar tarihi itibarıyla ilgilinin elektronik tebligat adresi re’sen kapatılır. Mirasçıların bağlı olunan vergi dairesine başvurması halinde de müteveffanın elektronik tebligat adresi kullanıma kapatılır.
E- MUHATABIN SORUMLULUĞU
Muhatap;
a- Elektronik Tebligat Talep Bildirimini süresinde, tam ve doğru olarak vergi dairesine beyan etmekle,
b- Beyan edilen bilgilerde meydana gelecek değişiklikleri öncesinde veya en geç değişiklik tarihinde vergi dairesine bildirmekle,
c- Elektronik Tebligat Talep Bildiriminde belirtilen tüm şartlara riayet etmekle,
ç) Sistem kullanımına ilişkin olarak kendisine verilmiş olan kullanıcı kodu, parola ve şifre gibi bilgilerini korumakla, üçüncü kişilerle paylaşmamakla ve başkasına kullandırmamakla,
d) Sistem kullanımına ilişkin olarak kendisine verilmiş olan kullanıcı kodu, parola ve şifre gibi bilgilerin istenmeyen şekilde üçüncü kişilerin eline geçtiğini tespit ettiğinde derhal vergi dairesine bilgi vermekle,
yükümlüdür.
Yukarıda yer verilen sorumlulukların yerine getirilmemesinden doğacak hukuki sonuçlar muhatabın sorumluluğunda olup tüm bildirimler vergi dairesine ulaştığı anda sonuç doğurur.
F- CEZA HÜKÜMLERİ
Elektronik tebligat sistemine dahil olması zorunlu olanlardan getirilen yükümlülüklere uymayanlar için Kanunun 148, 149 ve mükerrer 257. maddeleri uyarınca, Kanunun Mükerrer 355. maddesindeki cezai müeyyide uygulanır.
Ceza uygulaması sonrasında re’sen oluşturulan internet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi gerçek kişilerde mükellefe, tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde doğrudan kanuni temsilcisine tebliğ edilir ve elektronik tebligat adreslerine tebligat gönderimine başlanılır.
Kanun hükümlerine göre tebliği gereken evrak muhataplara elektronik tebligat sistemi ile tebliğ edilebileceği gibi Kanunda yer verilen diğer tebligat hükümlerine göre de tebliğ edilebilir.
Bağlı vergi dairesi müdürlüklerinde (mal müdürlükleri) elektronik tebligat sistemine teknolojik uyum çalışmaları devam etmekte olduğundan, bağlı vergi dairesi müdürlüklerinin mükellefleri Elektronik Tebligat uygulamasına kapsamında bulunmamaktadır.
Elektronik Tebligat uygulamasına, 01.01.2016 tarihi itibariyle başlanılacaktır.
Ancak bu tarihten önce bildirimde bulunanlara 01.10.2015 tarihinden itibaren elektronik tebligat yapılabilir.
V- DEĞERLENDİRME
213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 107/A maddesinin Maliye Bakanlığı’na verdiği yetki kullanılarak 456 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile vergi dairelerince düzenlenen ve muhataplarına 213 sayılı Kanun hükümlerine göre tebliği gereken evrakların Gelir İdaresi Başkanlığı aracılığıyla elektronik ortamda tebliğ edilmesi ile ilgili usul ve esaslara yer verilmiştir.
Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından internet vergi dairesi bünyesinde oluşturulacak tebliğe elverişli elektronik ortam ile elektronik ortamda yapılacak tebliğle ilgili teknik altyapının kurulması ve kendisine elektronik ortamda tebliğ yapılacaklar ile elektronik tebliğe ilişkin diğer usul ve esaslar belirlenmiştir. Buna göre yapılan düzenlemeler sonucunda aşağıda yer alanlara elektronik ortamda tebligat yapılacaktır.
a- Kurumlar vergisi mükellefleri,
b- Ticari, zirai ve mesleki kazanç yönünden gelir vergisi mükellefiyeti bulunanlar,
c- İsteğe bağlı olarak kendilerine elektronik tebligat yapılmasını talep edenler.
Ancak bağlı vergi dairesi müdürlükleri (mal müdürlükleri) mükellefleri elektronik tebligat uygulaması kapsamında bulunmamaktadır.
Aşağıda yer alanlara ise; ticari, zirai ve mesleki kazanç elde etmemeleri ve isteğe bağlı olarak kendilerine elektronik tebligat yapılmasını talep etmemeleri şartıyla elektronik ortamda tebligat yapılmayacaktır.
a- Kurumlar Vergisi mükellefi olmayan tüzel kişiler ve tüzel kişiliği bulunmayan teşekküller,
b- Kazançları basit usulde tespit edilenler,
c- Vergiden muaf esnaf,
d- Gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler,
e- Ücretler geliri elde edenler,
f- Gayrimenkul Sermaye İrat Sahipleri,
g- Menkul Sermaye İrat Sahipleri,
h- Diğer kazanç ve İrat Sahipleri.
Vergi Usul Kanunun 107/A maddesi gereğince, elektronik imzalı tebliğ evrakı, muhatabın elektronik ortamdaki adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda tebliğ edilmiş sayılacaktır.
Elektronik Tebligat Adresine ilişkin kullanıcı kodu, parola ve şifre gibi bilgilerin üçüncü kişilerle paylaşılmaması ve korunması, elektronik tebligat talep bildiriminde belirtilen tüm şartlara riayet edilmesi konusunda elektronik tebligat yapılacak olanlar sorumlu tutulmuşlardır.
Getirilen düzenlemelere uymayanlara Vergi Usul Kanunun mükerrer 355. maddesine göre özel usulsüzlük cezası uygulanacaktır. Ayrıca ceza uygulaması sonrasında re’sen oluşturulan internet vergi dairesi kullanıcı kodu, parola ve şifresi gerçek kişilerde mükellefe, tüzel kişiler ile tüzel kişiliği olmayan teşekküllerde doğrudan kanuni temsilcisine tebliğ edilip ve elektronik tebligat adreslerine tebligat gönderimine başlanılacaktır.
19.02.1959 tarih ve 10139 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7201 sayılı Tebligat Kanunun 51. maddesine göre mali tebliğler, kendi kanunlarında özel düzenlemeler bulunmadığı hallerde, bu kanunun genel hükümlerine uygun olarak yapılması gerekmektedir. Bu nedenle Tebligat Kanunu ve Elektronik Tebligat Yönetmeliği ile yapılan düzenlemelerin Vergi Usul Kanunu ve genel tebliğleri ile uyum içerisinde olması gerekmektedir.
Elektronik Tebligat Yönetmeliğinde de 456 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğinde olduğu gibi elektronik yolla tebligat, muhatabın elektronik adresine ulaştığı tarihi izleyen beşinci günün sonunda yapılmış sayılacağı hüküm altına alınmıştır. Ancak Elektronik Tebligat Yönetmeliğinin kapsamı 456 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğine göre daha dar kapsamlı tutulmuş ve bu yönetmelik kapsamına sadece anonim, limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketlere elektronik yolla tebligat yapılması zorunlu tutulmuştur. Gerçek kişiler ve diğer tüzel kişiler elektronik tebligattan isteğe bağlı tutulmuşlardır. Elektronik Tebligat Yönetmeliği 456 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğine göre genel düzenlemeler içermesi ve genele hitap etmesi gerekirken bunu sağlayamamıştır.
Ayrıca Elektronik Tebligat Yönetmelik hükümlerine göre muhataba iletişim için başka bir elektronik posta adresi ve kısa mesaj alma özelliği olan telefon numarası bildirilmişse bu mail adresine ve telefon numarasına elektronik tebligata ilişkin bilgilendirme mesajı gönderileceği hüküm altına alınmıştır. Ancak vergi mükellefleri açısında büyük önem taşıyan tebligatlara ilişkin bilgilendirmelerin başka mail adresine ve cep telefonu yapılabileceğine dair 456 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde böyle bir düzenlemeye yer verilmemiştir.
Elektronik Tebligat Yönetmeliğine göre muhatap elektronik tebligat hesabına, güvenli elektronik imzasını kullanarak veya hizmet sağlayıcı tarafından verilen parola ve şifre ile birlikte telefonuna kısa mesajla gelen tek kullanımlık şifre vasıtasıyla erişebileceği şeklinde bilgi güvenliğini sağlamaya yönelik düzenlemeye yer verilmiştir. Ancak 456 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile veri güvenliğini sağlamak adına böyle bir düzenleme yapılmamıştır.
Vergilendirme sürecinde usul yönünden çok bir önemli yer tutan tebliğ işlemleri sırasında yapılabilecek hatalar vergilendirme sürecini tamamen etkilediği ve vergi kaybına yol açtığı kaçınılmazdır. Vergi Usul Kanunu’na göre, vergilendirme ile ilgili olup hüküm ifade eden evraklar, adresleri bilinenlere posta vasıtasıyla, bilinmeyenlere ilan yoluyla tebliğ edilme işlemlerinin yapılan düzenleme sonrasında elektronik ortamda yapılacaktır. Böylece tebliğ işlemleri sırasında yapılabilecek hataların önüne geçilebilecektir. Ayrıca posta yoluyla yapılan gönderilere göre maliyetlerde avantaj sağlanacağını; işçiliğin azalacağı, veri güvenliğinin sağlanacağı, arşivleme sorununu kaldıracağı malumdur.
E-tebligat uygulaması ile birlikte yargı sürecinin hızlanarak davaların daha kısa sürede tamamlanması ve böylece hak kayıplarının önemli oranda azaltacağı düşüncesindeyiz.
456 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yapılan düzenlemenin getirmiş olduğu avantajlar yanında bu uygulamanın kapsamı çok geniş tutulmuştur; e-Defter ve e-Fatura uygulamasında olduğu gibi bir limit veya geçiş sürecine tabi tutulmamıştır. Ayrıca Elektronik Tebligat Yönetmeliğinde yer alan başka mail adresi ve cep telefonu numarasına bilgilendirme mesajı gönderileceğine dair bir düzenleme yapılmaması nedeniyle de geçiş sürecinde vergi mükellefleri elektronik tebligatlar nedeniyle bir çok cezai işleme muhatap olabileceklerdir